1920
Léon Victor Auguste
Bourgeois Parisen jaio zen, 1851ko maiatzaren 21ean eta Marnen hil zen, 1925eko
irailaren 29an. Politikari frantseza eta eskuzabaltasuneko aita izan zen.
Bere bizitza guztia Frantziako jarduera politiko eta administratiboarekin lotuta egon zen. 1890etik aurrera ministerio-karguak hartu zituen, Justiziako ministroa (1893tako), Kanpo Arazoetako ministroa (1906tako), eta bereziki 1896ko apirilerako 1895eko azaroaren batzordearen lehendakaritzako ministroa. Lehen Mundu Gerran zehar sailik gabeko ministro bezala gobernuan parte hartu zuen. Senataria izan zen 1905eaneta geroago Senatuaren lehendakaria izendatu zuten. 1920an Bakearen Nobel sariarekin saritu zioten.
1921
- Hjalmar Branting
Karl Hjalmar Branting Stockholmon jaio zen, 1860ko
azaroaren 23an eta bertan hilzen 1925eko otsailaren 24an. Politikari suediar
garrantzitsuenetako bat izan zen.
Beskowen ikasi zuen matematiketako eskolan eta
astronomian, geroago, Upsala-ko Unibertsitatean. 1882an lan egiten hasizen
Stockholmgo Observatoirioko zuzendariaren laguntzaile bezala.
1917an Ogasun Ministroa eta gobernu suediarraren nagusia izendatu zioten .
Lehen Ministro bezala Nazioen Ligan sartu zuen bere herria. 1921ean Bakearen Nobel saria eman zioten.
Beskowen ikasi zuen matematiketako eskolan eta astronomian, geroago, Upsala-ko Unibertsitatean. 1882an lan egiten hasizen Stockholmgo Observatoirioko zuzendariaren laguntzaile bezala. 1917an Ogasun Ministroa eta gobernu suediarraren nagusia izendatu zioten . Lehen Ministro bezala Nazioen Ligan sartu zuen bere herria. 1921ean Bakearen Nobel saria eman zioten.
Christian Lous
Lange Stavanger-en, Norvegian, jaio zen 1869ko iraileko 17an eta 1938ko
abenduko 11n Oslon hil zen. Historialaria eta bakezale norvegiarra izan zen.
Master bat lortu zuen 1893ko Osloko Unibertsitateko Arteetan. Norvegiarreko institutuan historiaren irakaslea izan zen 1890ean. 1909an Parlamentuaren idazkari nagusiaizan zen, 1933ra arte mantendu zuen kargua. Norvegiako ordezkaria izan zen Hagan (1907an) ospatutako Bakearen Nazioarteko Konferentzian. 1920tik aurrera Norvegiako ordezkaritza eraman zuen Nazioen Ligan. 1921ean saritu zuten Bakearen Nobel sariarekin.
1922
Master bat lortu zuen 1893ko Osloko Unibertsitateko Arteetan. Norvegiarreko institutuan historiaren irakaslea izan zen 1890ean. 1909an Parlamentuaren idazkari nagusiaizan zen, 1933ra arte mantendu zuen kargua. Norvegiako ordezkaria izan zen Hagan (1907an) ospatutako Bakearen Nazioarteko Konferentzian. 1920tik aurrera Norvegiako ordezkaritza eraman zuen Nazioen Ligan. 1921ean saritu zuten Bakearen Nobel sariarekin.
1922
Norvegia, 1861eko
urriaren 10a jaio zen eta Norvegia,
1930eko maiatzaren 13 hil zen.
Esploratzaile, zientzialari eta diplomatikoa izan zen.1922an Nazioen Ligako
Goi Ordezkaritzan burututako
lanarengatik Bakearen Nobel Saria irabazi zuen.
Kirol eskiatzaile aitzindari gisara hasi zen,
gerora Ipar Poloko esploratzaile
bezala jarduteko.
1925
- Austen Chamberlain :
Birmingham, 1863ko
urriaren 16a jaio zen eta Londres, 1937ko martxoaren 17a hil zen. Cambridgeko Unibertsitatean
ikasi ondoren, Chamberlain
Europan zehar bidaiatu zuen, bereziki, Frantzia eta
Ganberako diputatu
aukeratua izen zen alderdi kontserbadoretik (1892).
1925tik 1929ra
atzerri-ministroa izen zen. Gustav Stresemann eta
Aristide Briandekin batera,
Locarnoko Itunaren egileetako bat izan zen (1925).
Urte horretan bertan, itun
horregatik eman zioten Bakearen Nobel Saria.
- Charles Gates Dawes :
Marietta, 1865eko
abuztuaren 27 jaio zen eta Chicago, 1951ko apirilaren 23a hil zen.
Estatu Batuetako lehendakariorde izan zen
1925etik 1929ra,
eta enbaxadore, Britainia Handian 1929tik 1932ra.
Dawes Plana
egin zuen: Alemaniak gerran eragindako
gastuak ordaindu behar zituen, baina
Alemaniako
ekonomia gehiago ahuldu gabe. 1925ean,
Bakearen Nobel saria jaso
zuen,
Austen Chamberlain politikariarekin batera.
1930-1939
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
https://www.significados.com/los-5-valores-eticos-mas-importantes-con-ejemplos/
https://youtu.be/UV9MT3k5Rwg
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
193
6
CARL VON OSSIETZKY
Nahiz eta Lehen Mundu Gerran borrokatu, Alfred Hermann Fried austriarrak sortutako gizarte|sozietate bakezalearen kidea|gorputz-adarra izan zen. Gerraren ondoren, bere burua bakezaletasuneko paladin izendatu zuen eta egunkari bakezale desberdinetan laguntzen hasi zen. 1922an Nie Wieder Krieg mugimendua sortu zuen (Inoiz gehiago gerra) eta salatu zuen Alemanian Versailleseko Hitzarmenean hitzartutakoaren aurka egiten ari zen berrarmatze ezkutua. Volkszeitung egunkariko zuzendariordea izan zen Berlinen, eta 1927an zuzentzen hasi zen Die Weltbühne astekari ezkertiarra, desarmatzea eta nazioarteko bakea babestu zituena.
1937
CARLOS SAAVERA LAMAS
Carlos Saavedra Lamas (Buenos Aires, 1878ko azaroaren 1- 1959ko maiatzaren 5a) politikari bat, diplomazialaria eta legelaria izan zen eta lehen latinoamerikarra sari hau lortzean.
Koronelaren birbiloba zen Cornelio Saavedra, Elkartutako 1810ean ezarritako Zilarreko Ibaiko Probintzietako Lehen Gobernu-Batzordearen lehendakaria.
Izan zen diputatua eta Justiziako eta Instrukzio Publikoko (1915etako) eta Kanpoko Erlazioko Ministroa (1932 - 1938), Agustín P. lehendakaritzan zehar.
1936an, 58 urtetan zuenean, Bakearen Nobel Saria lortu zuen bakearen alde bere lanagatik oro har, baina bereziki Saavedra Lamas antigerra-Ituna, 21 naziok sinatu zuten eta nazioarteko tresna juridiko bihurtu zena, emateagatik.
1936
ROBERT CECIL
Edgar Algernon Robert Gascoyne Cecil (Londres, 1864-Turnbridge Wellsa irailaren 14a, 1958ko azaroaren 24a) lorda (Cecil de Chelwood bizkondea) legelaria, diplomatikoa, eta británico.2 esperantista1 izan zen
bere heziketa bukatu ondoren, 1887tik aurrera abokatutzan jardun zuen ia hamarkada batetan zehar, Komunen Ganbera britainiarrerako aukeratu zenean, 1906an, politikan, tokian 1923ra arte egon zen, sartu baino lehen.
Bizkondea 1923an aipatu zen. Baldwin Stanley-eko bi kabineteetan parte hartu zuen, baina 1927an dimititu zuen Genevan desarmatzeko eta bere kabinete-kideen axolagabetasunaren batzordearen porrotaren ondorioz. 1932an Nazioen Ligako ordezkaritza britainiarreko bere karguak utzi zituen, kanpoko sailburu bihurtzera pasatuz.
OFICINA INTERNACIONAL NANSEN PARA LOS REFUGIADOS
Bizkondea 1923an aipatu zen. Baldwin Stanley-eko bi kabineteetan parte hartu zuen, baina 1927an dimititu zuen Genevan desarmatzeko eta bere kabinete-kideen axolagabetasunaren batzordearen porrotaren ondorioz. 1932an Nazioen Ligako ordezkaritza britainiarreko bere karguak utzi zituen, kanpoko sailburu bihurtzera pasatuz.
1938
Antolaketa aritu zen iheslarientzako mantenu material eta politikoa hornitzen. Laguntza ez zen zuzendu Alemaniako iheslariei laguntzera Nazi edo banatutako Gerra Zibilagatiko Espainiako, oraindik herri asko gainbeheratu zirenean iheslari hauek onartzea. Arazo hauek gorabehera, antolaketak Bakearen Nobel Saria jaso zuen 1938an, baina, antolaketa handik gutxira desegin zenez gero, laguntza ekonomikoa joan|izan zen creadad-a Nazioen Ligagatik beste antolaketa baten esku gelditzera.
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
1940-1949
- 1944: GURUTZE GORRIA
Gurutze Gorriaren
(CICR-aren) Nazioarteko Batzordea da antolaketa alderdikeriarik
gabeko, neutral eta independentea, bizitza eta gerrako biktimen eta
barneko bortizkeriako duintasuna babesteko, baita ere haiei
asistentzia uzteko misio humanitario soilika duena. CICR-eko egoitza
Suitzan aurkitzen da, Genevako hirian. Gurutze Gorriaren Nazioarteko
Batzordeak 1917ko Bakearen Nobel Saria, 1944 eta 1963, jaso zuen.
GINEBRAN DAGOEN SEDEA.
BIDEOA
- 1945: CORDELL HULL
Abokatu bat eta politikari
estatubatuarra izan zen.
eta 1945eko Bakearen Nobel Sariarekin
saritu zela NBEko
sorrerako bere inplikazioagatik.
1933an, Franklin D. Roosevelt-ek,
bere
erretirora arte 11 urtetan hartu zuen karguak,
Hull izendatu
zuen Estatu-Idazkaria.
Hull azpiko indar bihurtu zen
eta Nazio Batuen sorrerako arkitektoak parte hartu
zuen erredakzioan, bere
pertsonalarekin batera,
1943a erdialdean Nazio Batuen Gutunarekin.
Dimititu zuen osasun-arazoengatiko 1944ko
azaroko estatu-idazkari
bezala.
Gaur egun Cordell Hull Museo bat dago aurkitzen du Byrdstown-en bere jaiotza lekurako
zorian, Tennesseen, bere paperak eta beste interes objektu batzuk aurkitzen dituztenean.
- 1946: EMILY GREENE BALCH
Soziologoa, ekonomista, irakaslea,
bakeko defendatzaile
liberal, aktibista eta, trabak traba, nekaezina;
Emily
edo
erreserbatuta estatusa uneko quo-a zuen paperera
estea kexatu ordez,
pauso bat aurrera ematea eta bere
norakoa, justizia-balioen artean
jaio zen norakoa eta
askatasuna egitea erabaki zuen eta bukatu zuen
salbuespenezko emakume horiek ametsetan hark berak
oinarriak ezarri
zituen: gerrak pentsaezinak izan ziren
hiritar osoetan oinarritutako
munduko antolaketa.
Emily izan zen bat goiko heziketara
sartzen zen lehen emakumeak, familia ikasi eta liberalarengan jaio
zen -bere aita zen abokatua eta bere maisu-ama- eta egun onean
ezkontza harentzat ez zela erabaki zuen, egia esan nahi izatea zen
gizarte bidezkoagoagatik borroka egitea eta libreagoa, hori dela eta
ez soilik babesten zuen taldea aktiboki nahasi zen talde kaltetuenen
defentsan, emakumeak zeuden mamu sozialaren
BIDEOA
- 1946: JONH MOTT
John Raleigh Mott (Maiatzaren 25a,
1955eko 1865-urtarrilaren 31) jaio zen Livingston Manor-en, New
Yorken, hirugarren haurrarengan eta bakarrik lau haurren arteko
semearengan aitzindari-stockaren|akzioaren|saldaren. Bere gurasoak,
John eta Elmira (Bazter zaitez) Mott, non bere aita zur-merkatari bat
bihurtu zen eta hiriko lehen alkatea hautatu zuten Postville-ra,
Iowara, mugituta.
Hamaseitan, Mott-ek Goiko Iowan
inskribatu zituen Unibertsitatea, prestatze-eskola txiki metodista
bat eta Fayette-ko ikastetxea. Historia eta literatura ikasle gogotsu
bat hor zen eta eztabaidatzean prizewinner bat eta oratoria, baina
Cornell University-era transferitu zuen 1885ean.
BIDEOA
https://www.youtube.com/watch?v=7C-66R8kbCM&t=14s
- 1947: AMERICAN FRIENDS SERVICES COMMITE ETA BRITISH SERVICE COUNCIL
Bada laguntza humanitarioa hornitzeko eta justizia sozialagatik, bakeagatik eta adiskidetzeagatik, giza eskubideengatik, eta heriotza-zigorraren indargabetzeagatik lan egiteko Lagunetako (cuaquerismo-ko) Gizarte Erlijiosoaren kide egindako antolaketa. Taldea 1917an sortu zen Religious Society of Friends-aren gorputz-adar estatubatuarrentzako ahaleginagatik eta gerrako biktima zibilei laguntzearen.
Kuakeroak tradizionalki kontra jartzen direlako forma guztietako bortizkeriari ukatzen zaizkio armadan parte hartzera, AFSC-aren jatorrizko misioa kontzientzia-eragozpena (COs) soldadutzarako alternatiba eraikuntzarako gerrarako ematea zen. 1947 AFSC-etan British Friends Service Council-aren ondoan Bakearen Nobel Saria jaso zuen, Witness Social gaur egun and-a Quaker Peace bezala, munduko kuakero guztien izenean, ezagututa.
BIDEOA
- 1949: LORD (JOHN) BOYD ORR OF BRECHIN
John
Boyd biologo bat eta 1949ko Bakearen Nobel Sariarekin elikaduraren
alorreko bere ikasketetatik
saritu zen politikari eskoziarra izan zen.
Gaztetasuna
eta ikerketak Jaio
zen Kilmarus-eko populazioarengan 1880ko irailaren 23an, Eskoziako
baserri-komunitateko. Arte-ikasketak hasi zituen
Glasgoweko geroago irakasle gisa hiru urtetan zehar aritu zen
Unibertsitatean. Geroago unibertsitatera bihurtu zen, elikaduran
espezializatuz eta Aberdeengo Institutuaren elikadura zuzendaria
izatera helduz, medikuntza eta biologia ikasteko.
Elikadurako
lanak
Lehen
Mundu Gerran zehar Marina Británica-ko mediku militar bezala balio
izan zuen, lehen aktiboki eta soldaduentzako dieten errealizazioan
geroago.
1950-1959
- 1950: RALPH BUNCHE
Ralph Bunche (AEB) 1950. urtean irabazi zuen. Amerikako Estatu Batuko politologo eta diplomatiko bat zen. Irakaslea eta zuzendaria izan zen Harvard eta Cambridgeko unibertsitatean. Nobel jaso zuen 1950ean Palestinan bitarte aktiboa izateagatik.
https://youtu.be/hy4RwGZI-Vs
https://youtu.be/hy4RwGZI-Vs
- 1951: LEÓN JOUHAUX
-León Jouhaux (Frantzia) 1951. urtean irabazi zuen. Sindikalista buruzagi frantses bat izan zen. Europako Kontseiluko Nazioarteko Batzordearen lehendakaria, Sindikatuen Nazioarteko Konfederazioaren lehendakariordea, NLEko kontseiluko kidea eta Nazio Batuen ordezkaria izan zen. Nobel Saria irabazi zuen 1951an sindikatuen eta langileen aldeko borroka egiteko.
BIDEOA
https://youtu.be/EihBNNOudPs
-Albert Schweitzer (Frantzia) 1952. urtean irabazi zuen. Franko-alemaniar medikua, filosofoa, teologoa eta musikaria izan zen, hasieran Alemaniarren herritartasuna zeukan, eta georago Frantziarren herritartasuna hartu zuen.Medikuntza praktikatzeko Afrikako misiolari gisa eman zioten saria. Jesusen bizitza interpretatzea eta Bibliako testuen ezagutza sakonagatik ere zen da.
BIDEOA
BIDEOA
Estatu Batuetan, Amerikako Gurutze Gorria; Estatu eta Defentsa idazkari
ohia; U.N ordezkaritza; Marshall Plan sortzailea
Suizan, U.N.ak sortutako nazioarteko erakunde ongintza. 1951. Urtean
- 1955 ETA 1956: EZ ZIREN ENTREGATU
Kanadako Kanpo Arazoetarako Estatu Idazkari ohia; Nazio Batuen Batzar Nagusiko zazpigarren sailarako lehendakari ohia, Suez gatazka amaitzeko ahaleginak eta
Ekialde Hurtako gaiak ebatzi zituen Nazio Batuen bidez
- 1958:GEORGES PIRE
Dominikarren aita; Erreferentziako "L'Europe du Coeur au Service du Monde" errefuxiatuentzako erakunde ongintza
Parlamentuko kidea; etengabeko langilea bakean eta nazioarteko lankidetzan
1960-1969
- 1960:ALBERT LUTULI
1898an jaio zen Rodenesia del Sur-n eta
Sudáfrikan hil zen 1967an istripu batengatik
.Apartheid kontrako borrokagatik nobel saria irabazi zuen.
(Apartheid arraza-segregazio sistema izan zen
Hegoafrikan eta Namibian)
Misiolari kristauaren hirugarren semea John
Bunyan Lutuli adbentista izan zen.1928an Irakasle Afrikarreko Elkarteko
idazkaria aipatu zen presidentea izateko 1933an.
- 1961:Dag Hjalmar Agne Carl Hammarskjöld
1905an jaioa zen Suezian eta hil zen 1961an
Katanga-ren gatazkan bitarteko izateko bidaiatzen duen hegazkina Zairen edo
Belgikako Kongon puskatzengatik
Nazio Batuen Erakundearen Idazkari Nagusia
izan zen, bere herriko lehen ministroaren semea zen Lehen Mundu Gerran zehar.
Bere memorian deitu zion NBEko Liburutegi
zentralera bere izenarekin, Dag Hammarskjöld Library
- 1962:Linus Carl Pauling
1901an jaio zen Estatu Batuetan eta 1994an hil
zen Estatu Batuetan ere prostata minbiziengatik
Ingeniari kimiko eta biokimikoa izan zen
Nobel Saria jaso zuen Química 1954an, bere
lotura kimikoak deskribatzen zituen lanagatik eta 1962ko Bakearen Nobel Saria
jaso zuen ere, bere lurreko proba nuklearren kontrako kanpainatik.
Nobel Saria jaso dituzten pertsona gutxien bat
da aukera bat baino gehiagotan.
premio hauek irabazi zuen :
Premio Nobel de Química (1954)
Premio
Nobel de la Paz (1962)
Premio Langmuir (1931)
Medalla Gibbs (1946)
Medalla Davy (1947)
Medalla Lewis (1951)
Medalla Pasteur (1952)
Medalla Avogadro (1956)
Premio Gandhi (1962)
Premio Lenin de la Paz (1969)
Medalla Nacional de Ciencias (1974)
Medalla Lomonósov (1977)
Medalla de Química (1979)
Medalla Priestley (1984)
- 1963:GURUTZE GORRIAREN NAZIOARTEKO BATZORDEA ETA ILARGIERDI GORRIAREN SOZIETATEAREN FEDERAZIOAK
Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea
(GGNB) Genevan egoitza duen gizaldeko erakundea da.
1977ko bi Prokolo Gehigarriak sinatu dituzten herrialdeek nazioarteko eta barneko gaztazka armatuen biktimen babesteko mandatua eman zioten GGNBri
Biktimen artean zauritu,
preso, errefuxiatu eta zibilak daude.
Mungimenduaren erakunderik antzinena da
eta baita sarituena ere
hirutan irabazi du Bakearen
Nobel Saria,
1917an, 1944an eta 1963an hain zuzen ere.
Henry Davison izan zen , Amerikako Gurutze Gorriko Gerra Batzordeko presidenteak, Nazio Batuen Elkarteen federazio bat eratzea proposatu zutenak
Federazioaren lehen helburua hiritarren egoera osasuntsua hobetzea izan
zen, lau urteetan zehar hainbeste
jasan duten herrialdeetako herritarrek.
- 1964:MARTIN LUTHER KING
- 1968:SAMUEL RENE CASIN
René Cassin (Baiona, 1887ko urriaren 5a – Paris, Frantzia,
1976ko otsailaren 20a) Zuzenbideko irakasle eta epaile bat izan zen. 1968an, Bakearen Nobel Saria eman
zioten, Giza Eskubideen Aldarrikapen Unibertsala egiten lagundu zuelako. Sari
hori lortu duen euskal herritar bakarra da.
Judu jatorriko familia batean jaiota zuzenbidea ikasi zuen
eta 1919an graduatu zen.Geroago Aix-en-Provence, Lille eta Paris irakasle
izateko. Lehen Mundu Gerra Cassin zauritu zen
Ondoren Nazio Batuen ordezkaritza izendatu zuten bere herritik
eta humanista bezala gizakiaren eskubideak babestu zituen
grinarekin, nagusi inspiratzaileetako
eta Giza Eskubideen Adierazpen Unibertsaleko idazleetako bat izanez.
1959an izendatu zen, Strasbourgen egoitzarekin, Giza
Eskubideetako Europako Auzitegiaren kidea, 1965 urteak eta 1968 bitartean buru
izango duenean.
1968an Bakearen Nobel Sariarekin saritu zen eskainitako
bakera, justiziara eta giza eskubideetara eta Giza Eskubideen Adierazpen
Unibertsaleko idazle bezala bere lanengatik bizitza guztiagatik. Urte honetan
berean jaso zuen Nazio Batuen Giza Eskubideetako Saria, pertsonentzako Nazio
Batuen Erakundeak eta ekarpen adierazgarriak «sustapenean|igoeran eta giza
eskubideen babesean» egin duten antolaketek emandako
azterketa|ezagutzea|onarpena eta askatasunak funtsezkoen.
1969:NAZIOARTEKO LAN ERAKUNDEA
Nazioarteko erakundearen sortutako órgano bat da.ILOren
helburu nagusiak lan eskubideak sustatzea da, laneko aukera duinak sustatzea,
gizarte babesa hobetzea,lan baldintzak eta langilen bizi maila hobetzeko.Haren
historia zaharra da aktiboan izan delako Versaillesko ituna egin zenetik Lehen
Mundu Gerra amaitutakoan 1919.urtean. Nazioarteko enpresen arauak
ezartzen ditu, erakundean parte hartzen duten nazioek izenpetzen dituzten
hitzarmenen bidez. NLE osatzen duten herrialdeetako gobernuko kideek eta lan-
eta industria-ordezkariek osatua da. Nazio Batuen barneko erakunde autonomoa da
gaur egun, eta Genevan du egoitza.
1970:NAIO BATUEN ERAKUNDEA(UNICEF)
Nazio Batuen Erakundearen (NBEren) programa New Yorkeko
oinarriarekin eta laguntza humanitario eta garapenekoa umeei eta garapen-bideko
herrialdeetako amei hornitzen duena.
Nazio Batuen Erakundeko Batzar Nagusiak sortu zuen 1950an,
Bigarren Mundu Gerraren ondoren Europako haurrei laguntzeko. 1953an organismo
iraunkor bilakatu zen Nazio Batuen barnean.
Gaur egun UNICEFek muturreko pobrezia dagoen tokietan egiten
du lan, Afrikan eta beste toki batzuetan. Hauek dira bere 5 lehentasunak:
Haurtzaroaren biziraupena eta garapena.
Haurrak indarkeria, esplotazioa eta gehiegikeriatik
babestea.
HIESa eta haurrak.
Haurren eskubideen zaintza politikak.
1965ean Bakearen Nobel Saria irabazi zuen.
2015ean, Unicefek 2.700 milioi euro eskatu zituen, Siriako
gerragatik, ebolagatik, Nigeriako egoeragatik eta Ukrainako gerragatik.
Gatazken edo gaixotasunen ondorioz, 62 milioi haur egoera larrian zeuden Unicefen
ustez
1970-1979
- 1970: Norman
Ernest Borlaug
Noiz jaio zen? 1914ko martxoaren 25ean, Crescon, Iowan, Estatu BatuetanNoiz hil zen? 2009ko irailaren 12an, Dallasen, Texasen, Estatu BatuetanDATUAKNekazaritza-ingeniaria, genetista, humanista, fitopatologiagoa izan zen. askok nekazaritza modernoko eta aita berdeko aita kontuan hartzen dute, gainera esaten zaio “mila milioi bizitza salbatu zituen gizona”BIZITZALautatik anaiarik zaharrena zen. Bere aiton-amonaren baserrian lanean ari zen zazpi urtetik bederatzi arte, bertan arrantza,ehiza egin eta beste gauza batzuk egin zituen. Lehen mailako eta bigarren mailako ikasketak egin zituen bere herrian(Protivin, Iowa). Gero sartu zen Minnesotako Unibertsitatean, Depresio Handian zehar. Han baso zientzietako diplomatura jaso zuen 1937an. 1941. eta 1942. urteen artean fitopatologiako eta genetikako lizentziatura eta doktoretza lortu zuen. 1944an Mexicora joan zen lan egitera, urte bat geroago agronomia ikasi zuen Valle del Yaquin (Sonoran). Denbora gutxi geroago, Mexicon egindako aurrerapen teknologikoek onuragarri asko ekarri zituzten eta herrialde batzuk aprobetxatu ziren. 1981ean Munduko Kultur Aholkuetako sortzaile bihurtu zen.NOBEL SARIA:- 1971: Willy
Brandt
Noiz jaio zen? 1913ko abenduaren 18an, LübeckenNoiz hil zen? 1992an urriaren 8an, Unkelen
SINADURADATUAKAlemaniar politikari sozialdemokratikoa da. 1969 eta 1974 artean Alemaniako Errepublika Federaleko kantzilerra izan zen.1930ean Alderdi Sozialistaren gazte mugimenduan sartu zen. 1931n Alemaniako Alderdi Sozialdemokratatik bota zuten eta Langileen Alderdi Sozialistan (SAP) sartu zen. Espainiako Gerra Zibilean alderdia ordezkatu zuen. Naziek Alemanian boterea lortu zutenean, Norvegiara ihes egin zuen, non bertakotu eta kazetari moduan lan egin zuen. Bigarren Mundu Gerran Suediara ihes egin behar izan zuen. Gerraren ostean, Alemaniara itzuli, herritartasuna berreskuratu eta SPDn sartu zen.
Kantziler hautatua, Ostpolitik bultzatu zuen, Ekialdeko Alemania, Polonia eta Sobietar Batasunarekin harremanak hobetzea bultzatzen zuena. Nahiz eta Mendebaldeko Alemanian politika hau gustatu ez, 1971n Bakearen Nobel Saria eman zioten. 1974an Günter Guillaume bere lankide gertua Stasiren laguntzailea zela jakin zutenean dimititu zuen.
- 1972:
------------
- 1973: Henry
Kissenger
Noiz jaio zen? 1923ko maiatzaren 27an, Fürthen , AlemanianNoiz hil zen? ---------------------------------------------------SINADURAFamilia judutarreko kidea izanik, 1938an Ameriketako Estatu Batuetara emigratu zuen nazien jazarpena ekiditeko. Bost urte ostean estatubatuar nazionalitatea lortu zuen. Harvard-eko unibertsitatean ikasi zuen eta bertako irakasle izan zen, nazioarteko harremanetan espezializatuz.1950eko hamarkadan abiarazi zuen karrera politikoa. John Fitzgerald Kennedyk izendatu zuen armen kontrola kudeatzeko erakundearen buru.Richard Nixon presidentearekin, berriz, Segurtasun Nazionalaren Kontseiluko buru izan zen eta 1973-77 urte bitartean estatu-idazkaria. Alderdi errepublikarreko kide egin zen, baina jatorri alemaniarra izateak zanpatu zuen Kissingerren presidente nahia.Kissingerren figura Gerra Hotzaren garaiarekin lotzen da (SESBekin distentsioa lortzearen aldekoa zen). Bere figura, ordea, Vietnamgo gerrarekin lotzen da. Hasieran gogortasun jarrera izan bazuen ere, AEBetako tropak erretiratzearen alde jokatu zuen geroago. Parisko elkarrizketen bidez bake prozesua prestatzeari ekin zion. Arrazoi horrengatik lortu zuen 1973. urtean Bakearen Nobel saria.
Idazle ere aritu da, eta hainbat egunkarietako kronika politikoak idazteaz batera, The Necessity for Choice liburuaren egilea da.
Egun mugimendu asko daude Kissingerren aurkako prozesamendu judiziala zabaltzearen alde, baita Nobel saria kentzearen alde ere. Giza eskubideen urratzea egozten diote Vietnamgo gerran eta Latinoamerikako estatu kolpeetan.
2014ko urriaren 1ean zabaldu zenez, Henry Kissinger AEBetako Estatu idazkari izandakoak Kuba «zanpatzeko» plan bat egin zuen 1976an, Habanak Angolara tropak bidali zituelako. Bere helburua aire eraso masiboekin Kubako portuak suntsitzea zen, eta Guantanamoko basean marineak pilatuta lurretik eraso, bere hitzetan «blokeo gupidagabe, bizor eta eraginkor bat» ezartzeko.- 1973: LE DUC THO
Une horretatik aurrera, Vietnameko Alderdi Laboristaren Politburo Lao Dong buru zuen,gaur egun Vietnamgo Alderdi Komunista.vietnamdar iraultzaile, militar eta politikoa izan zen , 1973ko Bakearen Nobel Sariarekin Henry Kissinger-en ondoan sariduna, hark sariarekin onartzeari uko egin zion. 1930. urtean Indotxinako Alderdi Komunistako sortzaileetako bat izan zen.Horregatik, Frantziako kolonien indarrak sei urtez preso hartu zituen.Bere askapenetik Viet Minh kolonizatzaile frantsesen aurkako independentziaren mugimendua lagundu zuen, Genevako Itunak sinatu ziren arte 1954an.
- 1974: SEAN MACBRIDE
Paris, Frantzia, 1904ko urtarrilaren 25an jaio zen,Irish ekintzaile eta politikaria izan zen.13 urte zituela, MacBride IRArekin sartu zen. 1936an utzi zuen Konstituzioko bidea jarraitzeko.Hurrengo urtean, Dublineko zuzenbide ikasketak amaitu zituen eta kazetari gisa lan egin zuen, horrexegatik 1950ean Europako Kontseiluko Atzerriko Ministroen presidentea bihurtu zen.Lan hau 1974an Bakearen Nobel Saria saritu zuten.Justizia Amerikako Domina jaso zuen 1975ean, Lenin Bakearen Saria 1975-1976an eta UNESCOren Urrezko Domina (1980).Dublin, 1988ko urtarrilaren 15an hil zen.- 1974: EISAKU SATO
Japoniako politikaria izan zen, 1950eko eta 1960ko hamarkadetako gobernu japoniarreko hainbat posizioetan. 1964ko Tokyo Olinpiar Jokoen antolakuntza zaintzeko arduraduna izan zen.Urte horretan bertan Japoniako lehen ministro bihurtu zen, Tokioko Unibertsitate Inperialaren legea ikasi zuen.Bigarren Mundu Gerra amaitu zenean, 1946an, Trenbide Saila buru zuen.
- 1977: AMNISTIA INTERNATZIONALA
Amnistia Internazionala (ingelesez: Amnesty International) edo AI nazioarteko gobernuz kanpoko erakundea da, Londresen(Ingalaterra) 1961ean sortutakoa. Bere helburua da "giza eskubideen zapalketa saihesteko eta desagerrarazteko ekintzak egitea, gai horren inguruko ikerketa ahalbidetzea eta eskubideak urratuta dituztenentzat justizia eskatzea". 1977an Bakearen Nobel Saria jaso zuen, torturaren aurkako kanpainagatik. Nazioartean giza eskubideen alde lanean ari diren taldeen artean ezagunenetakoa da eta borroka horren oinarriak ezartzeko orduan aitzindaria. Heriotza zigorraren kontra ere egiten du lan.
Urtero txostena argitaratzen dan AIren izenean munduan zehar giza eskubideen kontuak nola dauden laburbiltzeko. Amnesty Internationaleko urteroko txosten horretaz gain, beste txosten batzuk ere egiten dituzte.
Munduko hainbat estatutan lanean ari diren AIko taldeek beste estatuetako kasuez arduratzen dira eta ez haiek kokatuta dauden estatuetako kasuez. Horrela kanpotik bakarrik lor daitekeen ikuspegia lortu nahi da eta bazkideen arteko gatazkak saihestu nahi dira.
Betty Williams1972an IRAko kidea izan zen baina bere aurrean soldadu britainiar baten heriotza ikusi eta gero talde armatua utzi zuen. Munduarentzat bakearen aldeko mugimendu honek oso mezu sinplea du.Ø Harrasoi hauengadik borrokatzenn zuen:· Gizarte justu eta bakezale batean bizi, maitatu eta eraiki nahi dugu.· Geure umeentzat eta geuretzat ere geure etxeetan, lanean eta jolasean bozkario eta bake bizitzak nahi ditugu.· Hori onartzen dugu dedikazioa, lan gogorra eta balorea eskatzen dituen gizartea eraikitzeko.· Geure gizartean gatazka eta bortizkeria iturri diren arazo asko daudela onartzen dugu.· Piztutako bala bakoitzak eta lehertutako bonba bakoitzak lan hori zailago bihurtzen duela onartzen dugu.· Bonbaren, balaren eta bortizkeria mota guztien erabilera errefusatzen dugu.· Geure hurbileko zein urruneko auzokideekin elkarlanean airtzen gara, ezagutu ditugun tragediak memoria irakasbidea izango diren gizarte baketsua eraikitzeko.Mairead CorriganBelfasteko familia katolikoaren barruan jaio zen, lehen mailako ikerketak katolikoetan eginez azkenik bulego batean idazkari gisa lan egitea. Corrigan-ek bere aktibismoa hasi zuen bere ahizparen|arrebaren hiru seme-alabak, Anne Maguire-ren, hil zirenean soldadu britainiarrek lur jota utzi zuten Danny Lennon-en autoak, IRAren iheslari baten, harrapatutako 1976ko abuztuaren 10ean bakearen alde.1976an Ipar Irlandako prozesuko bere Ipar Irlandako Bakeagatiko Mugimenduaren fundazioaren bitartez borroka baketsuek Betty Williams eta Mairead Corrigan saritu zituzten Bakearen Nobel Sariarekin.1981ean bere koinatuarekin ezkondu zen Jackie Maguire, Anne Maguire bere zeinek bere burua aurreko urtean bere hiru seme-alaben heriotza inoiz 1976ko automobil-istripuan gainditu ahal izan gabe hil zuen ahizparen alarguna. Harrezkero lantzen jarraitzen du armatutako gatazka iparrirlandarraren amaiera, bereziki lortzeko, baina ere armatutako jendeari planetaren inguruan bidaiatuz eta gatazka desberdinak jakinaraziz eragiten dioten gainerako gatazkak.Bada ez-bortizkeriako Hamarkadarako nazioarteko Koordinazioaren eta bakearen Ohore Batzordearen kidea1978: MOHAMED ANWAR AL-SADATKairoko akademia militarrean ikasketak egin ondoren (1938), alemaniarrei lagundu zien Bigarren Mundu Gerran britainiarrak Egiptotik egozten. Ingelesek atxilotu zuten, baina ihes egitea lortu zuen (1942).Ofizial Askeen mugimenduan hartu zuen parte, 1952an Muhammad Ali leinua (Faruk erregea) bota zuena, kolpe militarraren bidez.1970ean bere laguna zen Gamal Abdel Nasser jarri zen aginpidean eta oso kargu garrantzitsuak izan zituen Sadatek: batzar nazionaleko lehendakariorde (1960-1968), errepublikako lehendakariorde (1964-1966; 1969-1970) eta lehendakari, 1970. urtean Nasser hil zenetik bera hil zuten arte. Orduan, hamaika urtez, naserismotik aldendu eta alderdi anitzeko sistema ezartzeaz gain Infinitah politika bultzatu zuen. Sobietarrekiko harremanak eten zituen (bertan zeuden teknikari sobietarrak egotzi zituen errepublikatik) eta erabat hurbildu zen Estatu Batuen nahietara.1973an Yom Kippur Gerraren buruzagi nagusienetariko bat izanik, Egipton eta arabiar munduan heroi bilakatu zen. Hala ere, Israel bisitatzeak eta Camp Davideko hitzarmenak sinatzeak (1978-1979 urteetan) arabiarren gorrotoa ekarri zuen, baita sobietarren haserrea piztu ere. Alabaina, Bakearen Nobel Saria irabazi zuen 1978. urtean Menachem Begin Lehen ministro israeldarrarekin bateraIsraelekin sinatutako bake hitzarmenaren aurka zegoen talde musulman batek hil zuen 1981. urtean.1978. urtean argitaratu zen Sadaten autobiografia bat, In Search of Identity (Nortasunaren bila).
1978: MENAHEM BEGINMenahem Begin, jaio zen 1913ko abuztuaren 16a, Bielorrusian eta hil zen 1992ko martxoaren 9a, Jerusalen. Israeldar politikaria izan zen. 1977tik 1983ra Israelgo lehen ministroa izan zen.1942an Irgun izeneko Erakunde Militar Nazionala eratu zuen Palestinan. 1973an, Likud alderdi eskuindarra sortu zuen. Gobernuko lehen ministro zela (1977-1983), Egiptoren eta Israelen arteko bake-hitzarmena sinatu zuen 1978an, Sadat Egiptoko lehendakariarekin (Camp David, 1978). Bi agintariok jaso zuten Bakearen Nobel saria 1978an.1979: TERESA KALKUTAKOANoiz jaion zen? Skopje, 1910eko abuztuaren 26anNoiz hil zen? Kalkuta, 1997ko irailaren 5an (87 urte)Teresa Kalkutakoa, albaniar etniako eta indiar nazionalitateko moja katolikoa izan zen, Karitateko Misiolarien kongregazioa sortu zuena. 40 urte baino gehiago egin zituen Kalkutan (India) "behartsuen artean behartsuenak" zirenei laguntzen. Horretarako, hainbat harrera etxe, ospitale eta abar antolatu zituen, kaleetan hiltzen ari ziren behartsuak jaso eta zaintzeko. 1979an Bakearen Nobel Sariajaso zuen. Joan Paulo II.ak dohatsu izendatu zuen 2003an, eta Frantziskokkanonizatu zuen 2016an.Kritikak
- 1970: Norman
Ernest Borlaug
- 1943an Belfasten jaioa, katoliko bataiatu zuten baina familian erlijio-eragin ugari zituen: amaren aldetik aitona judua (senide asko Holokaustoan galduak) eta amona katolikoa zituen, aita aldiz protestantea. Beraz, erlijioen arteko elkarbizitza giroan hazi zen.
- Zenbaitek diote fanatikoa, fundamentalista eta iruzurgilea zela, oso atzerakoia (abortua munduko gaitzik handiena eta bakearen mehatxurik handiena dela esan zuen Bakearen Nobel Saria jasotzean, eta dibortziatzeko eskubidearen aurkako kanpaina egin zuen Irlandan); Indiako pobreen izenean bildu zituen dirutza handiak ez zituela pobre horien bizi baldintzak hobetzeko erabili, eta diru hori nora joan den aztertu beharko litzatekeela, Karitateko Misiolariek sekretupean gordeta baitituzte diru kontuak; pobreei zaintza eskasak eta desegokiak ematen zizkiela, higiene baldintza txarretan eta mediku tratamendu zaharkitu eta urriegiekin, mina kentzeko inolako bitartekorik gabe (Teresa Kalkutakoaren arabera, «sufritzen ari bazara, horrek esan nahi du Jesus musu ematen ari zaizula!»); beste hainbat gezurren artean, Kalkutan 5000 haurrentzako eskola bat zuela maiz esaten zuen arren, halako eskolarik ez dela inoiz izan; eta Indiako pobreen zerbitzura ez, baizik eta Mendebaldeko aberatsen alde lan egin zuela.
1980-1989
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
https://youtu.be/UV9MT3k5Rwg
1990-1999
- 1990 - Mijaíl Sergei eco Gorbachov
Gorbatxoven funtsezko eginkizuna bake prozesuan gaur egun nazioarteko komunitatearen egoerari dagokiona arlo garrantzitsuetan.
Komunikazioak Ekialde eta Mendebaldearen arteko harremanetan izandako aldaketen magnitudeak nabarmentzen ditu, elkarrizketa eta negoziazioak borrokaren ordez. Hau islatu da, Nazio Batuek beren sorrera xede zehatzak bizkortzeko eta betetzeko gai izan zirela.
Aldaketa historiko horiek kausa anizkinak izan arren, batzordea nabarmentzen da, eta horregatik hura gorestea erabaki du, prozesu horretako lider sobietarraren zerga erabakigarria. Gizarte sobietarra irakatsitako hasiera zabalak hein handi batean eragin su nazioarteko kofiantzako giroaren lorpenerako.
- 1991 - Aung San Suu Kyi
Aung San Suu Kyi politikaria da, Myanmarko Demokraziaren Aldeko Liga Nazionaleko burua, eta mundu osoan kontzientzia presoen eta erresistentzia zibil baketsuaren sinboloa ere. Myanmarran, gobernu militarraren isilpeko abisuei entzungor eginez, eta giza eskubideen eta erregimen demokratiko bat ezartzearen aldeko mugimendu bat antolatzen hasi zen. Horrela, askatasunen ikur bihurtu zen, bere Demokraziaren aldeko Liga Nazionala alderdiarekin.
Bakearen Nobel Saria (1991n) irabazi zuen, Myanmarko diktadura militarraren kontra egin zuen borroka baketsuagatik, eta kontzientzia demokratikoa pizteko eta giza eskubideak defenditzeko egindako lanagatik.
- 1992 - Rigoberta Menchú Tum
Borroka sozialen buruan bere lidergoak nabarmendu du nazio eta nazioartekoa eremuan. 2007ko otsailaren 12an, iragarri zuen eskatuko litzatekeela Guatemalako, WINAQ-a alderdietako eta Guatemalatiko Partidako koalizioagatik, 2007aren presidentearen hauteskundeetan; % 3,09 ekin elkartzekoa izan zen bosgarren lekuan. 2011ko maiatzaren 7an WINAQ-a beste alderdibatzuen ondoan alderdi indigenak presidentearen hautagaia aldarrikatu zuen Guatemala.1-etako Fronte Zabaleko 2011ko irailaren 11ren presidentearen hauteskundeetarako.
(Uspantán, 1959ko urtarrilaren 9a) indigena guatemalar lider bat da, taldeko kidea|gorputz-adarra quiché-a maia, giza eskubideetako, UNESCOKO borondate oneko enbaxadoreko eta Bakearen Nobel Sariaren (1992ren) irabazleko defendatzailea eta Printzea Asturiaseko Nazioarteko Lankidetzako Saria (1998).
- 1993 - Federik de Klerk
Frederik Willem de Klerk (Johannesburgo, 1936ko martxoaren 18a-) afrikaner jatorriko abokatu eta politikari hegoafrikar erretiratua da, apartheid garaiko azken presidentea (1990-1994) eta sasoi horri amaiera emateko lan egin zuena. Izan ere, 1993an Bakearen Nobel Saria elkarbanatu zuen Nelson Mandelarekin batera.
Euskal Herrian bizi den gatazka konpontzeko lanetan ere inplikatu da eta Bruselako Adierazpenaren sinatzaileen artean dago.
- 1993 - Nelson Mandela
Gaztetatik apartheidaren aurkako aktibista izan zen, eta Afrikako Kongresu Nazionala alderdiko kide. Horrez gain, alderdiaren beso armatua izan zen Umkhonto we Sizwe (MK laburduraz) taldeko sortzaile eta buru izan zen. Fronte Nazionaleko erregimen ultra eskuindar zuriak sabotaiak eta beste delitu batzuk egin izana leporatu zion.
27 urte egin zituen kartzelan. 1990 urteko otsailaren 11n askatu zuten, eta ordutik Mandelak elkarrizketa eta adiskidetzea bultzatzeaz gain, arraza ugariko Hegoafrika demokratiko baterako bidearen zati handi bat zuzendu zuen. Horregatik, 1993an Bakearen Nobel Saria eman zioten.
- 1994 - Yasir Arafat
(1929ko abuztuaren 24a - 2004 azaroaren 11) politikari palestinarra izan zen. Israelen kontrako ekintza armatuak egin zituen buruzagi terrorista izan zen, geroago Palestinako Aginte Nazionaleko burua izatera iritsi zen. Bakea lortzeko egindako saiakerengatik, Isaac Rabin eta Shimon Peresekin batera Bakearen Nobel saria lortu zuen 1994an.
1969an Palestinaren Askapenerako Erakundea sortu zuen, baita bertako talde garrantzitsuena izan zen Al Fatah alderdia ere. 1993an Osloko Hitzarmena sinatu zuen Israelekin, eta hortik sortu zen Palestinako Aginte Nazionaleko buru izan zen 1996tik bere heriotza eguneraino. Nazioarteko pertsonaiarik ezagunenetarikoa izan zen XX. mendearen bigarren erdian; askorentzat bere herriaren askatasun ikur eta gidari izan zen, baina beste askok terrorista odolzaletzat zuten. Arabiarren artean joera gogorrenekoek Israelen aurrean izandako balizko
malgutasun gehiegia salatu zioten. Horrez gain, bere agintaldiko azken urteetan argi geratu zen Aginte Nazionalaren inguruan zegoen ustelkeria maila handia.
Israelgo politikaria izan zen. 2007-2014 bitartean Israelgo presidentea izan zen, eta hiru alditan lehen ministroa. Hala ere, inoiz ez zuen hauteskunderik irabazi. 1994an, Bakearen Nobel Saria jaso zuen, Yitzhak Rabin eta Jassir Arafatekin batera, Osloko Ituna ekarri zuten negoziazioetan parte hartzeagatik.
- 1994 - Isaac Rabin
Israelgo legioko kide zen, eta Palestinarako europar juduen emigrazioaren arduradun nagusia izan zen. Arabiarren eta israeldarren arteko lehen bi gerretan parte hartu zuen. Israelen defentsarako gudarosteko estatu nagusiko buruzagi zen 1964-1968 urteetan, eta arabiarren eta israeldarren arteko hirugarren gerran buruzagi izan zen 1967an. Gerra amaitzean enbaxadore izan zen Washingtonen.
Alderdi Laboristako buru bihurtu zen eta Israelgo Lehen ministro hautatu zuten baina finantza mailako arazoengatik kargua utzi behar izan zuen. Israelgo Defentsarako ministro izan zen 1984-1990 urteetan. 1992tik 1995era lehen ministro izendatu zuten berriz. 1994an Bakearen Nobel saria jaso zuen.
- 1995 - Joseph Roblat
Fisikaria, 86 urtekoa jatorriz polonia britaniarra,zientzia eta Nazioarteko Gaietako Konferentzia Pugwash, fundatzaileetako bat izan zen, atzo Bakearen Nobel Saria irabazi zuen bere kanpaina isila eta luzez arma nuklearren kontra.
Rotblat proiektua bertan behera utzi zuenean, Alemaniako Naziak ez zuen atomoaren armada garatzeko gai izan, 1964. urtera arte sartu zen AEBetara sartzeko.
Pugwash mugimendua Hiroshima eta Nagasaki bonbak ondoren sortu zen. Bere lehen konferentzia 1957an ospatu zen izen bereko hiriarekin, Kanadan Bertrand Russellen ekimenez.
- 1996 - Carlos Filipe Ximenes Belo eta Jose-Ramos Horta
Bakea eta justizia lortzearen alde borrokatu zuen 1996ko urriaren 11ko Bakearen Nobel Saria, José Ramos Hortak partekatua. Biak jaso zituzten:
"Ekialdeko Timorreko gatazka konponbide baketsu baten bila dabilen lan luzea"
José Manuel Ramos-Horta (Dili jaio zen 1949ko abenduaren 26an) Ekialdeko Timorreko presidentea izan zen 2007 eta 2012 urteen artean, 2006ko lehen ministroa izateaz gain, Kanpo Arazoetako ministroa 2002tik 2006ra bitartean. Timorarren erresistentzia exiliatu zen Indonesia okupazioan zehar 1975 eta 1999 artean.
- 1997- Jody Williams
1992an sortu zen koalizioa, sei erakundeek (Human Rights Watch, Medico International, Handicap International, Human Rights Physicians, Vietnam Veterans of America Foundation eta Mines Advisory Group) elkarrekin lan egitea erabaki zuten minak debekatzeko. Orduz geroztik, kanpaina handitu egin da eta gaur egun 1.400 erakundeak biltzen ditu lokalki, nazioz eta nazioarte mailan minak antipersonaileri uzteko, besteak beste, emakumeen interesen alde lan egiten duten talde eta erakunde desberdinak, Haurrak eta gerrako beteranoak, baita Giza Eskubideetarako talde etikoak eta erlijiosoak ere.
Lehendabiziko momentutik, Jody Williams Campaigneko burua eta bozeramailea izan zen, Galesko Diana Printzesa mundu osoko jenderik garrantzitsuenetakoa izan zen Kanpainara.
Komunikazioak Ekialde eta Mendebaldearen arteko harremanetan izandako aldaketen magnitudeak nabarmentzen ditu, elkarrizketa eta negoziazioak borrokaren ordez. Hau islatu da, Nazio Batuek beren sorrera xede zehatzak bizkortzeko eta betetzeko gai izan zirela.
Aldaketa historiko horiek kausa anizkinak izan arren, batzordea nabarmentzen da, eta horregatik hura gorestea erabaki du, prozesu horretako lider sobietarraren zerga erabakigarria. Gizarte sobietarra irakatsitako hasiera zabalak hein handi batean eragin su nazioarteko kofiantzako giroaren lorpenerako.
- 1991 - Aung San Suu Kyi
Aung San Suu Kyi politikaria da, Myanmarko Demokraziaren Aldeko Liga Nazionaleko burua, eta mundu osoan kontzientzia presoen eta erresistentzia zibil baketsuaren sinboloa ere. Myanmarran, gobernu militarraren isilpeko abisuei entzungor eginez, eta giza eskubideen eta erregimen demokratiko bat ezartzearen aldeko mugimendu bat antolatzen hasi zen. Horrela, askatasunen ikur bihurtu zen, bere Demokraziaren aldeko Liga Nazionala alderdiarekin.
Bakearen Nobel Saria (1991n) irabazi zuen, Myanmarko diktadura militarraren kontra egin zuen borroka baketsuagatik, eta kontzientzia demokratikoa pizteko eta giza eskubideak defenditzeko egindako lanagatik.
- 1992 - Rigoberta Menchú Tum
Borroka sozialen buruan bere lidergoak nabarmendu du nazio eta nazioartekoa eremuan. 2007ko otsailaren 12an, iragarri zuen eskatuko litzatekeela Guatemalako, WINAQ-a alderdietako eta Guatemalatiko Partidako koalizioagatik, 2007aren presidentearen hauteskundeetan; % 3,09 ekin elkartzekoa izan zen bosgarren lekuan. 2011ko maiatzaren 7an WINAQ-a beste alderdibatzuen ondoan alderdi indigenak presidentearen hautagaia aldarrikatu zuen Guatemala.1-etako Fronte Zabaleko 2011ko irailaren 11ren presidentearen hauteskundeetarako.
(Uspantán, 1959ko urtarrilaren 9a) indigena guatemalar lider bat da, taldeko kidea|gorputz-adarra quiché-a maia, giza eskubideetako, UNESCOKO borondate oneko enbaxadoreko eta Bakearen Nobel Sariaren (1992ren) irabazleko defendatzailea eta Printzea Asturiaseko Nazioarteko Lankidetzako Saria (1998).
- 1993 - Federik de Klerk
Euskal Herrian bizi den gatazka konpontzeko lanetan ere inplikatu da eta Bruselako Adierazpenaren sinatzaileen artean dago.
- 1993 - Nelson Mandela
Gaztetatik apartheidaren aurkako aktibista izan zen, eta Afrikako Kongresu Nazionala alderdiko kide. Horrez gain, alderdiaren beso armatua izan zen Umkhonto we Sizwe (MK laburduraz) taldeko sortzaile eta buru izan zen. Fronte Nazionaleko erregimen ultra eskuindar zuriak sabotaiak eta beste delitu batzuk egin izana leporatu zion.
27 urte egin zituen kartzelan. 1990 urteko otsailaren 11n askatu zuten, eta ordutik Mandelak elkarrizketa eta adiskidetzea bultzatzeaz gain, arraza ugariko Hegoafrika demokratiko baterako bidearen zati handi bat zuzendu zuen. Horregatik, 1993an Bakearen Nobel Saria eman zioten.
- 1994 - Yasir Arafat
(1929ko abuztuaren 24a - 2004 azaroaren 11) politikari palestinarra izan zen. Israelen kontrako ekintza armatuak egin zituen buruzagi terrorista izan zen, geroago Palestinako Aginte Nazionaleko burua izatera iritsi zen. Bakea lortzeko egindako saiakerengatik, Isaac Rabin eta Shimon Peresekin batera Bakearen Nobel saria lortu zuen 1994an.
1969an Palestinaren Askapenerako Erakundea sortu zuen, baita bertako talde garrantzitsuena izan zen Al Fatah alderdia ere. 1993an Osloko Hitzarmena sinatu zuen Israelekin, eta hortik sortu zen Palestinako Aginte Nazionaleko buru izan zen 1996tik bere heriotza eguneraino. Nazioarteko pertsonaiarik ezagunenetarikoa izan zen XX. mendearen bigarren erdian; askorentzat bere herriaren askatasun ikur eta gidari izan zen, baina beste askok terrorista odolzaletzat zuten. Arabiarren artean joera gogorrenekoek Israelen aurrean izandako balizko
malgutasun gehiegia salatu zioten. Horrez gain, bere agintaldiko azken urteetan argi geratu zen Aginte Nazionalaren inguruan zegoen ustelkeria maila handia.
- 1994 - Isaac Rabin
Israelgo legioko kide zen, eta Palestinarako europar juduen emigrazioaren arduradun nagusia izan zen. Arabiarren eta israeldarren arteko lehen bi gerretan parte hartu zuen. Israelen defentsarako gudarosteko estatu nagusiko buruzagi zen 1964-1968 urteetan, eta arabiarren eta israeldarren arteko hirugarren gerran buruzagi izan zen 1967an. Gerra amaitzean enbaxadore izan zen Washingtonen.
Alderdi Laboristako buru bihurtu zen eta Israelgo Lehen ministro hautatu zuten baina finantza mailako arazoengatik kargua utzi behar izan zuen. Israelgo Defentsarako ministro izan zen 1984-1990 urteetan. 1992tik 1995era lehen ministro izendatu zuten berriz. 1994an Bakearen Nobel saria jaso zuen.
- 1995 - Joseph Roblat
Fisikaria, 86 urtekoa jatorriz polonia britaniarra,zientzia eta Nazioarteko Gaietako Konferentzia Pugwash, fundatzaileetako bat izan zen, atzo Bakearen Nobel Saria irabazi zuen bere kanpaina isila eta luzez arma nuklearren kontra.
Rotblat proiektua bertan behera utzi zuenean, Alemaniako Naziak ez zuen atomoaren armada garatzeko gai izan, 1964. urtera arte sartu zen AEBetara sartzeko.
Pugwash mugimendua Hiroshima eta Nagasaki bonbak ondoren sortu zen. Bere lehen konferentzia 1957an ospatu zen izen bereko hiriarekin, Kanadan Bertrand Russellen ekimenez.
- 1996 - Carlos Filipe Ximenes Belo eta Jose-Ramos Horta
Bakea eta justizia lortzearen alde borrokatu zuen 1996ko urriaren 11ko Bakearen Nobel Saria, José Ramos Hortak partekatua. Biak jaso zituzten:
"Ekialdeko Timorreko gatazka konponbide baketsu baten bila dabilen lan luzea"
José Manuel Ramos-Horta (Dili jaio zen 1949ko abenduaren 26an) Ekialdeko Timorreko presidentea izan zen 2007 eta 2012 urteen artean, 2006ko lehen ministroa izateaz gain, Kanpo Arazoetako ministroa 2002tik 2006ra bitartean. Timorarren erresistentzia exiliatu zen Indonesia okupazioan zehar 1975 eta 1999 artean.
- 1997- Jody Williams
1992an sortu zen koalizioa, sei erakundeek (Human Rights Watch, Medico International, Handicap International, Human Rights Physicians, Vietnam Veterans of America Foundation eta Mines Advisory Group) elkarrekin lan egitea erabaki zuten minak debekatzeko. Orduz geroztik, kanpaina handitu egin da eta gaur egun 1.400 erakundeak biltzen ditu lokalki, nazioz eta nazioarte mailan minak antipersonaileri uzteko, besteak beste, emakumeen interesen alde lan egiten duten talde eta erakunde desberdinak, Haurrak eta gerrako beteranoak, baita Giza Eskubideetarako talde etikoak eta erlijiosoak ere.
Lehendabiziko momentutik, Jody Williams Campaigneko burua eta bozeramailea izan zen, Galesko Diana Printzesa mundu osoko jenderik garrantzitsuenetakoa izan zen Kanpainara.
- 1998- Jon Hume
Anglo-Irlandar akordioa”, “Hume-Adams prozesuan eta Ostiral Santuko Hitzarmenaren bitartez Irlandako gatazkari irtenbide baketsu bat lortzeko saiakeretan aritzeagatik, Norvegiako Parlamentukaren Nobel kontseiluak Bakearen Nobel Saria eman zion 1998an Humeri, David Trimble Ulster Unionist Party alderdi unionistako buruarekin batera.
- 1998- David Trimble
1998ko urriaren 16an Bakearen Nobel Saria jaso zuen, buruzagi nazionalista katoliko John Humerekin batera, Ipar Irlandako gatazkari irtenbide baketsua emateko egindako lanarengatik.
Ipar Irlandako lehen ministro izan da 1998tik 2002ra arte; urte horretan Ian Paisleyk hartu zuen haren lekua.
Ipar Irlandako lehen ministro izan da 1998tik 2002ra arte; urte horretan Ian Paisleyk hartu zuen haren lekua.
Egun, 2007az geroztik, Alderdi Kontserbadoreko kide da.
- 1999- Mugarik gabeko medikuak
Mugarik Gabeko Medikuak , gizaldeko laguntzarako gobernuz kanpoko erakunde bat da. Mediku laguntza eskaintzen du munduko 80 herrialdetan baino gehiagotan, 1971az geroztik. Genevan (Suitza) dute egoitza nagusia.
1999an Bakearen Nobel Saria jaso zuten, eta eskuratutako diruarekin "Oinarrizko sendagaietara iristeko kanpaina" martxan ipini zuten, gaur egun ere aktiboa dagoena. Hurrengo urtean bertan hasi ziren HIESaren aurkako sendagai antirretrobiralak ematen, gaur egun ia 200.000 pertsonak hartzen dituztenak 19 herrialdetan programa hauei esker.
1980-1989
ADOLFO PÉREZ ESQUIVEL
1931eko azaroaren 26an jaio zen, Buenos Airesen (Argentina). Gaur egun, 86 urte ditu. Bere emaztea Amanda Guerreño du izena eta lau seme-alabak izan zituzten: Leonardo Pérez Esquivel, Ernesto Pérez Esquivel, Rigoberta Pérez Esquivel eta Esteban Pérez Esquivel.
Ekintzaile argentinar nabaria da giza eskubideetako defendatzaile bezala; ez-bortizkeriaren eta justiziagatik eta askatasunarengatik borroka baketsuaren defendatzailea, baita ere askatzearen teologiako proposatzailea.
Jaso zuen Bakearen Nobel saria 1980an. Adolfo arkitektoa, margolaria, aktibista, eskultorea eta irakaslea da.
A.C de la ONU para los REFUGIADOS
1950ko abenduaren 14an. Erakunde honen helburua da: babesa internazionala, garapena eta errefugiatuen eskubideak aldarrikatzea. Ofizina zentralak Ginebran daude kokatuta. Birritan jaso du Bakearen Nobel Saria (1954 eta 1981) eta Premio Príncipe de Asturias de Cooperación Internacional (1991). Gaur egun, 55 milioi parte hartzen dute eta urtero Nansen Saria banatzen dute errefuxiatuen artean.
ALVA MYRDAL
1902ko urtarrilaren 31n jaio zen, Suedian. Eta Suedian ere hil egin zen 1986eko otsailaren 1an. Politikaria izan zen, bere alderdia horrela deitzen da: Alderdi Sozialdemokratiko Suediarra.
1930ean ezkondu zen Gunnar Myrdal-rekin eta Bakearen Nobel Saria jaso zuen 1984an. 1962an, Suediako enbaxadorea izendatu zuten 1973ra arte.
ALVA MYRDAL
1902ko urtarrilaren 31n jaio zen, Suedian. Eta Suedian ere hil egin zen 1986eko otsailaren 1an. Politikaria izan zen, bere alderdia horrela deitzen da: Alderdi Sozialdemokratiko Suediarra.
1930ean ezkondu zen Gunnar Myrdal-rekin eta Bakearen Nobel Saria jaso zuen 1984an. 1962an, Suediako enbaxadorea izendatu zuten 1973ra arte.
ALFONSO GARCIA ROBLES
-
1911ko martxoaren 20an jaio zen.
-
1991ko irailaren 2an hil zen.
-
Diplomazialari mexikarra zen.
-
1982an saritu zen Alva Reimer Myrdal suediarraren ondoan Bakearen Nobel sariarekin.
-
Bere lanik nabariena Tlatelolco-ko Hitzarmenaren sinadura izan zen.
-
Eskubidea ikasi zuen, Mexikoko Nazio-Unibertsitate Autonomotik lizentziatuz eta graduondo- ikasketak Nazioarteko Ikasketa Altuko Institutuan eginez.
Informazio gehiago:
-
-
-
LECH WAŁĘSA
-
1943ko irailaren 29a, Polonian jaio zen.
-
Zurgin baten semea izan zen.
-
1969an, Danuta Gołoś-ekin ezkondu zen, eta zortzi seme-alaba izan zituen.
-
Poloniako lehendakaria izan zen 1990ean.
-
-
-
Informazio gehiago:
DESMOND MPILO TUTU
-
1931ko urriaren 7an jaio zen.
-
Bere aita zeinetan Desmond hezi zen eskola misiolariko zuzendaria zen.
-
Metodista izenarekin bataiatu zen.
-
Hamabi urteetan bere familiak Johannesburgora emigratu zuen.
-
Elizgizon eta bakezale hegoafrikarra da, eta 1980 zehar nazioarteko ospea lortu zuen.
Informazio gehiago:
GERRA NUKLEARRA PREBENITZEAREN ALDEKO NAZIOARTEKO MEDIKUAK
Gerra Nuklearra Prebenitzearen aldeko Nazioarteko Medikuak, munduan zehar dauden erakunde medikoen elkartea da.
1990. urtearen inguruan 200.000 bat kide zeukan, hirurogei herrialdetan.
Helburu nagusiak hauek dira:
-
Ikerkuntza eta hezkuntza erabiltzea gerra nuklearra sahiesteko bai eta arma nuklear guztiak kentzea ere.
-
Beste mota batzuetako gerrate guztiak saihestea, Mundua desmilitarizatzea eta garapen iraunkorra sustatzea, Natura errespetatuz.
ELI WIESEL
Eli Wiesel, Transilvanian 1928ko irailaren 30a jaio zen eta New Yorken, 2016ko uztailaren 2a hil zen.ErrumaniarraZ eta frantsesez idazten duen Estatubatuar batizan zen. 1963an, Estatu Batuetako hiritartasuna hartu zuen, eta Bostongo Unibertsitateko Giza Zientzietako katedraburu izendatu zuten. 1986an, Bakearen Nobel Sariaeman zioten.
Wieselen lanak haren bizitzako bi esperientzia aurkesten du: batetik, hamasei urte zituela Auschwitz eta Buchenwald kontzentrazio-esparruetan bizi izandako esperientzia, eta, bestetik, Sigheten bizi izandako fede hasidista (Hasidismoa judaismo ultraortodoxoaren joera eta korronte mistikoa da).
Hauek egindako zenbait obrak dira:
-
1956an, jaioterritik irtetera behartu zuteneko pasadizoa idatzi zuen yiddish hizkuntzan: Et le monde se taisait (Eta mundua isilik gelditu zen).
-
Sobietar Batasuneko juduen egoerari buruko inkesta baten ondoren, saiakera lan bat, Les Juifs du silence (Isiltasunaren juduak)
-
Antzerki-lan bat, Zalmen ou la Folie de Dieu (1968, Zalmen edo Jainkoaren erotasuna) idatzi zituen.
-
. Le Testament d'un poète juif assassiné (1980, Poeta judu erail baten testamentua) obran, judu komunista gazte baten istorioa kontatzen du.
Oscar Arias Sánchez
Oscar Arias Sánchez Doktoreak, Costa Ricako lehendakaria izan zen, eta 1987ko Bakearen Nobel Sariko irabazlea. Giza garapeneko defendatzaile bezala nazioarteko izen handia dauka, eta demokrazia eta desmilitarizazioa aldarrikatzen ditu.
Mundua ibili du bake-mezua hedatuz, beste lider eta herri batzuekin partekatuz Erdialdeko Amerika-Baketze Prozesuaren ikasbideak eta haiek eztabaidari nazioarteko gaurkotasunaren gainean emanez.
Ariak Doktorea Heredia-n jaio zen, Costa Rica, 1940an. Legeak eta Ekonomia ikasi zituen Costa Ricako Unibertsitatean. Bere graduazio-tesia, «Costa Ricako Presio Taldeak» egin zuen eta 1971an Entsegu-Nazio-Saria irabazi zuen, mereziduna. 1974an, Essex-eko Unibertsitatean, Ingalaterran, Zientzia Politikoetako Doktoregoa jaso zuen.
Costa Ricako Unibertsitatean Zientzia Politikoetako irakaslea izan zen eta Plangintzako eta Politika Ekonomikoko ministro karguan aritu zen. Costa Ricako Batzar Legegilearen Diputatua 1978an aukeratuta izan zen, eta 1981ean pasatu zen Askatzea Nazio-Alderdiaren Idazkari Nagusiko posizioa hartzera.
Errepublikaren Lehendakari bezala lan egin zen 1986an.
Informazio gehiago:
Elkartutako Nazioen Bake Indarrak
NBEko Bake Indarrak, popularki ezagutuak beren kasko urdinen koloreagatik, gorputz militar sortzearen eta bakea gatazka-areetan mantentzea dira beren betebeharrak, monitorizatzearen arduradunak dira eta prozesu baketsuak ikustea eta borrokalari ohiei laguntzeak hitzarmen inplementazioan helburu baketsuekin topa egitean datza haien lana.
NBEko Segurtasunerako Kontseiluaren zuzeneko agintaldian jokatzen dute eta Nazio Batuetako kideak diren herrialde kideen armatuta eta polizia indar gorputz-adarretako parte dira.
1988ko Bakearen Nobel saria
Nobel Sariaren Batzordeak saria eman zuen Bakearen mantenuko Nazio Batuen indarrek, muturreko gogortasunetako egoeran lagundu dutelako, armistizioaren negoziazioaren ondoren bake-hitzarmen bat, ituntzen den bitartean agertzen diren tentsioak arintzera.
Aurrerago baieztatzen zen: bakearen mantenu indarrek nabarmenki lagundu dute bere lanarekin Nazio Batuen eskatutako printzipaletako bat lortzeko.
Informazio gehiago:
Tenzin Gyatso (XIV Dalaí Lama)
Tenzin Gyatso (1935eko uztailaren 6a) hamalaugarren dalai-lama da, Tibeteko buru espiritual eta politiko gorena, Gelug tibetarreko eskolako lider erlijiosoa.
ZER DA DALAÍ LAMA?
lamaísmo-aren lider espirituala izatean lortzen duen titulua da eta Tibetarreko Administrazio Zentrala ematen du.
Erabateko kontrola bere berraragitzearen formaren gaineko heriotzan izatea lortu duen maisua, eta bere jaiotza berriko lekuaren ezagueraz jarduteko.
Gobernu tibetarraren buruzagitza onartu zuen, 1950eko 15 urteetan, eta 1959an erbesteratzea erabaki zuen. Harrezkero Dharamsala-n bizi da, Indiako Iparrean, Himachal Pradesh-en estatuan Erbesteko Gobernu Tibetarra finkatu zuen tokian.
1989ko abenduaren 10ean Bakearen Nobel Saria bortizkeriaren erabilerari eman zitzaion bere etengabeko erresistentziagatik, bere ikuspuntua Tibeten eta bere herriko egoeraren Gatazkari buruz jakinaraziz, askatasuna berreskuratzeko bere jendearen borrokan. Bada ez bortizkeriako Hamarkadarako nazioarteko Koordinazioaren eta bakearen ohore Batzordearen kidea.
Informazio gehiago:
2000-2009
-
1911ko martxoaren 20an jaio zen.
1991ko irailaren 2an hil zen.
Diplomazialari mexikarra zen.
1982an saritu zen Alva Reimer Myrdal suediarraren ondoan Bakearen Nobel sariarekin.
Bere lanik nabariena Tlatelolco-ko Hitzarmenaren sinadura izan zen.
Eskubidea ikasi zuen, Mexikoko Nazio-Unibertsitate Autonomotik lizentziatuz eta graduondo- ikasketak Nazioarteko Ikasketa Altuko Institutuan eginez.
LECH WAŁĘSA
- 1943ko irailaren 29a, Polonian jaio zen.
- Zurgin baten semea izan zen.
- 1969an, Danuta Gołoś-ekin ezkondu zen, eta zortzi seme-alaba izan zituen.
- Poloniako lehendakaria izan zen 1990ean.
Informazio gehiago:
DESMOND MPILO TUTU
- 1931ko urriaren 7an jaio zen.
- Bere aita zeinetan Desmond hezi zen eskola misiolariko zuzendaria zen.
- Metodista izenarekin bataiatu zen.
- Hamabi urteetan bere familiak Johannesburgora emigratu zuen.
- Elizgizon eta bakezale hegoafrikarra da, eta 1980 zehar nazioarteko ospea lortu zuen.
Informazio gehiago:
GERRA NUKLEARRA PREBENITZEAREN ALDEKO NAZIOARTEKO MEDIKUAK
Gerra Nuklearra Prebenitzearen aldeko Nazioarteko Medikuak, munduan zehar dauden erakunde medikoen elkartea da.
1990. urtearen inguruan 200.000 bat kide zeukan, hirurogei herrialdetan.
Helburu nagusiak hauek dira:
- Ikerkuntza eta hezkuntza erabiltzea gerra nuklearra sahiesteko bai eta arma nuklear guztiak kentzea ere.
- Beste mota batzuetako gerrate guztiak saihestea, Mundua desmilitarizatzea eta garapen iraunkorra sustatzea, Natura errespetatuz.
ELI WIESEL
Eli Wiesel, Transilvanian 1928ko irailaren 30a jaio zen eta New Yorken, 2016ko uztailaren 2a hil zen.ErrumaniarraZ eta frantsesez idazten duen Estatubatuar batizan zen. 1963an, Estatu Batuetako hiritartasuna hartu zuen, eta Bostongo Unibertsitateko Giza Zientzietako katedraburu izendatu zuten. 1986an, Bakearen Nobel Sariaeman zioten.
Wieselen lanak haren bizitzako bi esperientzia aurkesten du: batetik, hamasei urte zituela Auschwitz eta Buchenwald kontzentrazio-esparruetan bizi izandako esperientzia, eta, bestetik, Sigheten bizi izandako fede hasidista (Hasidismoa judaismo ultraortodoxoaren joera eta korronte mistikoa da).
Hauek egindako zenbait obrak dira:
- 1956an, jaioterritik irtetera behartu zuteneko pasadizoa idatzi zuen yiddish hizkuntzan: Et le monde se taisait (Eta mundua isilik gelditu zen).
- Sobietar Batasuneko juduen egoerari buruko inkesta baten ondoren, saiakera lan bat, Les Juifs du silence (Isiltasunaren juduak)
- Antzerki-lan bat, Zalmen ou la Folie de Dieu (1968, Zalmen edo Jainkoaren erotasuna) idatzi zituen.
- . Le Testament d'un poète juif assassiné (1980, Poeta judu erail baten testamentua) obran, judu komunista gazte baten istorioa kontatzen du.
Oscar Arias Sánchez
Oscar Arias Sánchez Doktoreak, Costa Ricako lehendakaria izan zen, eta 1987ko Bakearen Nobel Sariko irabazlea. Giza garapeneko defendatzaile bezala nazioarteko izen handia dauka, eta demokrazia eta desmilitarizazioa aldarrikatzen ditu.
Mundua ibili du bake-mezua hedatuz, beste lider eta herri batzuekin partekatuz Erdialdeko Amerika-Baketze Prozesuaren ikasbideak eta haiek eztabaidari nazioarteko gaurkotasunaren gainean emanez.
Ariak Doktorea Heredia-n jaio zen, Costa Rica, 1940an. Legeak eta Ekonomia ikasi zituen Costa Ricako Unibertsitatean. Bere graduazio-tesia, «Costa Ricako Presio Taldeak» egin zuen eta 1971an Entsegu-Nazio-Saria irabazi zuen, mereziduna. 1974an, Essex-eko Unibertsitatean, Ingalaterran, Zientzia Politikoetako Doktoregoa jaso zuen.
Costa Ricako Unibertsitatean Zientzia Politikoetako irakaslea izan zen eta Plangintzako eta Politika Ekonomikoko ministro karguan aritu zen. Costa Ricako Batzar Legegilearen Diputatua 1978an aukeratuta izan zen, eta 1981ean pasatu zen Askatzea Nazio-Alderdiaren Idazkari Nagusiko posizioa hartzera.
Errepublikaren Lehendakari bezala lan egin zen 1986an.
Informazio gehiago:
Elkartutako Nazioen Bake Indarrak
NBEko Bake Indarrak, popularki ezagutuak beren kasko urdinen koloreagatik, gorputz militar sortzearen eta bakea gatazka-areetan mantentzea dira beren betebeharrak, monitorizatzearen arduradunak dira eta prozesu baketsuak ikustea eta borrokalari ohiei laguntzeak hitzarmen inplementazioan helburu baketsuekin topa egitean datza haien lana.
NBEko Segurtasunerako Kontseiluaren zuzeneko agintaldian jokatzen dute eta Nazio Batuetako kideak diren herrialde kideen armatuta eta polizia indar gorputz-adarretako parte dira.
1988ko Bakearen Nobel saria
Nobel Sariaren Batzordeak saria eman zuen Bakearen mantenuko Nazio Batuen indarrek, muturreko gogortasunetako egoeran lagundu dutelako, armistizioaren negoziazioaren ondoren bake-hitzarmen bat, ituntzen den bitartean agertzen diren tentsioak arintzera.
Aurrerago baieztatzen zen: bakearen mantenu indarrek nabarmenki lagundu dute bere lanarekin Nazio Batuen eskatutako printzipaletako bat lortzeko.
Informazio gehiago:
Tenzin Gyatso (XIV Dalaí Lama)
Tenzin Gyatso (1935eko uztailaren 6a) hamalaugarren dalai-lama da, Tibeteko buru espiritual eta politiko gorena, Gelug tibetarreko eskolako lider erlijiosoa.
ZER DA DALAÍ LAMA?
lamaísmo-aren lider espirituala izatean lortzen duen titulua da eta Tibetarreko Administrazio Zentrala ematen du.
Erabateko kontrola bere berraragitzearen formaren gaineko heriotzan izatea lortu duen maisua, eta bere jaiotza berriko lekuaren ezagueraz jarduteko.
Gobernu tibetarraren buruzagitza onartu zuen, 1950eko 15 urteetan, eta 1959an erbesteratzea erabaki zuen. Harrezkero Dharamsala-n bizi da, Indiako Iparrean, Himachal Pradesh-en estatuan Erbesteko Gobernu Tibetarra finkatu zuen tokian.
1989ko abenduaren 10ean Bakearen Nobel Saria bortizkeriaren erabilerari eman zitzaion bere etengabeko erresistentziagatik, bere ikuspuntua Tibeten eta bere herriko egoeraren Gatazkari buruz jakinaraziz, askatasuna berreskuratzeko bere jendearen borrokan. Bada ez bortizkeriako Hamarkadarako nazioarteko Koordinazioaren eta bakearen ohore Batzordearen kidea.
Informazio gehiago:
2000-2009
- Adibidea 2000 KIM DAE-JUNG
Kim Dae- hegokorear politikaria izan zen, Errepublikako presidentea 1998–2003bitartean. Diktaduraren aurka izandako jarrera zela-eta, Asiako Nelson Mandela ezizena eman zioten.
Ipar Korearekin adiskidetzeko politika bultzatu zuen. 2000. urtean Bakearen Nobel saria jaso zuen, Kim Jong-il Ipar Koreako presidentearekin elkartu eta baketzeko asmoak aurkeztu zizkion urte berean hain justu. Demokraziaren alde lan egin zuen agintaria izan zen eta oposizio aurrerakoietik presidente izatea lortu zuen lehenengoa.
Sunshine Policy izeneko akordioaren bultzatzaile nagusia izan zen. 2000. urtean sinatu zuten hitzarmen hori eta, besteak beste, tentsio militarrak murrizteko, lankidetza ekonomikoaren alde egiteko eta Ipar eta Hego Korea baketzeko abiapuntua izan zen. Koreako Gerran banatuak izan ziren familiak ere berriz biltzeko lan egin zuen.
2001- NAZIO BATUEN ERAKUNDEA
Nazio Batuen Erakundea (NBE) 1945eko Urriaren 24an sortu zen, Nazioen Liga izeneko aurreko erakundea ordezkatzeko. Gaur egun, nazioarteko erakunde handiena da. Bere helburu garrantzitsuenak hauek dira: nazioarteko zuzenbidea, ordenua, garapen ekonomiko eta soziala eta giza eskubideak bermatzea. Horri esker, 2001. urtean Bakearen Nobel Saria lortu zuen.
- 2001-KOFI ANNAN
Kofi Annan Ghanako diplomatikoa eta Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia izan zen 1997tik2006ra bitartean.
Nazio Batuen Erakundearen funtzionario izan da.
Koffi Annanek 2011ko urriaren 17an parte hartu zuen Aieteko bake konferentzian , Donostian. Bertan ETAri borroka armatuari bukatzeko eskatu zioten alde bakarreko eta Espainiako zein Frantziako gobernuekin negoziatu gabeko prozesu baten baitan.
1998an Saddam Hussein presidentearekin elkarrizketatu zen Bagdaden, estatubatuarrek Iraki egin nahi zioten erasoa eragozteko asmoz, irakiarrek ez baitzuten baimenik eman nahi ustez zituzten armategi kimikoa eta biologikoa ikuskatzeko. Negoziazio horietan izan zuen arrakastarekin asko hazi NBEren ospea nazioartean, aurretik porrot ugari izan baitzituen gatazka horretan. 2001ean Bakearen Nobel Saria jaso zuen, mundu ondo antolatu eta baketsuago baten alde egindako lanagatik.
-
2002 JIMMY CARTER
(James Earl Carter; 1924 Plains-an, Georgia) Trigesimo Ameriketako Estatu Batuetako (1977-1981etako) bederatzigarren lehendakaria izan zen. Georgiako (1970-1974tako) gobernadore bezala nabarmendu zen bere beltzen eta emakumeen eskubideen aldeko politikagatik.
Bere agintaldian zehar, Carter-ek Estatu Batuetako kanpo-politikarako norabide erradikala eman zuen: demokraziaren eta nazioarteko eskalarako giza eskubideen defentsak Somoza diktadorearen jaitsiera lagundu zion, adibidez, Nikaraguan; herri palestinarraren eskubideak erreibindikatu zituen lehen aldiz autoritate israeldarren aurrean; eta lortu zuen Egiptok eta Israelek bake iraunkorra (Camp David, 1979) sina zezatela.
1981eko bere bakartokitik, Carter-ek bere izen politikoa errentagarri egin du Hirugarren Munduaren hauteskunde-prozesuetako alderdikeriarik gabeko behatzailearen moduan
- 2003 EBADI SHIRIN
Ebadi, Iraneko lehen emakume epailea izan zen, borrokako eredu bezala bere langatiko norvegian. Demokraziara, eta gizarte bateko emakumearen eskubideen hasieragatiko borroka, fundamentalismo erlijiosoaren aliatua den emakume bere legea inposatzen dute. 1947an jaiota,, bai Iranen bai Frantzian Eskubideak defendatu zuen, eta 1969an herriko lehen emakume epaile bihurtu zen.
Gatazketarako konponbide baketsuengatik, sozial edo familiarenak izan daitezen, Ebadi bai emakumearen eskubideen defentsako abokatua hainbeste ugaritu da.
- 2004 WANGARI MAATHAIAI
Nyeri-n 1940ko apirilaren 1ean, Kenyan, jaio zen.
Wangari Maathai izan zen lehen Afrikako edukitzeko Nobel bat, Ekialdeko Afrikako doktoregoa lortu zuen.
Kenyako Ingurumeneko Ministrordea, 1977 Gerriko Berdearen Mugimendua, biodibertsitatea babestera zuzenduta, sortu zuen.
Emakumearen irudiaren indartzea baimendu zituen. Emakumeak independenteagoak izatera animatu zituen.
https://www.youtube.com/watch?v=BQU7JOxkGvo
-
2005-ENERGIA ATOMIKOAREN NAZIOARTEKO AGENTZIA
Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentzia edo IAEA Nazio Batuen Erakundearekin lotuta dauden organoetako bat da.
Erakunde hau Vienan hasi zen funtzionatzen, 1957ko uztailaren 29an. Urte bereko azaroan Asanblada Orokorrak onartu egin zuen Agentziaren eta NBEren arteko harremana. Energia atomikoa mundu osoan bakea, osasuna eta garapena lortzeko erabiltzea bultzatu eta azkartu nahi zen honela.
Erradiazioen aurka babesteko segurtasun-neurri oinarrizkoak ere azaltzen ditu, eta praktika-araudiak argitaratzen ditu operazio jakin batzuen inguruan,material erradioaktiboaren garraioa barne.
2005ean Bakearen Nobel Saria eman zioten
- 2005-Mohamed ElBaradej
Mohamed ElBaradej Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziako (EANA) Zuzendari Orokorra da, Nazio Batuen Erakundearen esanetan dagoen naziorteko erakunde bat. EANArekin batera 2005ean Bakearen Nobel Saria jaso zuen.
2005eko urriaren 7an, Bakearen Nobel Saria irabazi zuen IAEArekin "arma nuklearrak ugaltzea saihesteko ahaleginak aitortuz".
- 2006-BANCO GRAMEEN
Grameen Bank mikrofinantza erakunde eta komunitatearen garapen bankua da; Bangladesen sortu zen eta Bakearen Nobel Saria lortu zuen. Instituzio honek kotizazio txikiak ematen dizkie beheko klaseko pertsonei trukean berme bat eskatu gabe. Grameen izena gramatikotik datorrena da, eta horrek "landa" edo "herri" esan nahi du.
Grameen Bank-ek 1976. urtean sortu zuen Chittagong Unibertsitateko irakasle Muhammad Yunus-en lanean, eta banku-zerbitzuek landa-pobreei ematen zieten kreditu-sistema bat diseinatu zuen.
Kim Dae- hegokorear politikaria izan zen, Errepublikako presidentea 1998–2003bitartean. Diktaduraren aurka izandako jarrera zela-eta, Asiako Nelson Mandela ezizena eman zioten.
Ipar Korearekin adiskidetzeko politika bultzatu zuen. 2000. urtean Bakearen Nobel saria jaso zuen, Kim Jong-il Ipar Koreako presidentearekin elkartu eta baketzeko asmoak aurkeztu zizkion urte berean hain justu. Demokraziaren alde lan egin zuen agintaria izan zen eta oposizio aurrerakoietik presidente izatea lortu zuen lehenengoa.
Sunshine Policy izeneko akordioaren bultzatzaile nagusia izan zen. 2000. urtean sinatu zuten hitzarmen hori eta, besteak beste, tentsio militarrak murrizteko, lankidetza ekonomikoaren alde egiteko eta Ipar eta Hego Korea baketzeko abiapuntua izan zen. Koreako Gerran banatuak izan ziren familiak ere berriz biltzeko lan egin zuen.
2001- NAZIO BATUEN ERAKUNDEA
Nazio Batuen Erakundea (NBE) 1945eko Urriaren 24an sortu zen, Nazioen Liga izeneko aurreko erakundea ordezkatzeko. Gaur egun, nazioarteko erakunde handiena da. Bere helburu garrantzitsuenak hauek dira: nazioarteko zuzenbidea, ordenua, garapen ekonomiko eta soziala eta giza eskubideak bermatzea. Horri esker, 2001. urtean Bakearen Nobel Saria lortu zuen.
- 2001-KOFI ANNAN
Kofi Annan Ghanako diplomatikoa eta Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia izan zen 1997tik2006ra bitartean.
Nazio Batuen Erakundearen funtzionario izan da.
Koffi Annanek 2011ko urriaren 17an parte hartu zuen Aieteko bake konferentzian , Donostian. Bertan ETAri borroka armatuari bukatzeko eskatu zioten alde bakarreko eta Espainiako zein Frantziako gobernuekin negoziatu gabeko prozesu baten baitan.
1998an Saddam Hussein presidentearekin elkarrizketatu zen Bagdaden, estatubatuarrek Iraki egin nahi zioten erasoa eragozteko asmoz, irakiarrek ez baitzuten baimenik eman nahi ustez zituzten armategi kimikoa eta biologikoa ikuskatzeko. Negoziazio horietan izan zuen arrakastarekin asko hazi NBEren ospea nazioartean, aurretik porrot ugari izan baitzituen gatazka horretan. 2001ean Bakearen Nobel Saria jaso zuen, mundu ondo antolatu eta baketsuago baten alde egindako lanagatik.
- 2002 JIMMY CARTER(James Earl Carter; 1924 Plains-an, Georgia) Trigesimo Ameriketako Estatu Batuetako (1977-1981etako) bederatzigarren lehendakaria izan zen. Georgiako (1970-1974tako) gobernadore bezala nabarmendu zen bere beltzen eta emakumeen eskubideen aldeko politikagatik.Bere agintaldian zehar, Carter-ek Estatu Batuetako kanpo-politikarako norabide erradikala eman zuen: demokraziaren eta nazioarteko eskalarako giza eskubideen defentsak Somoza diktadorearen jaitsiera lagundu zion, adibidez, Nikaraguan; herri palestinarraren eskubideak erreibindikatu zituen lehen aldiz autoritate israeldarren aurrean; eta lortu zuen Egiptok eta Israelek bake iraunkorra (Camp David, 1979) sina zezatela.
1981eko bere bakartokitik, Carter-ek bere izen politikoa errentagarri egin du Hirugarren Munduaren hauteskunde-prozesuetako alderdikeriarik gabeko behatzailearen moduan
- 2003 EBADI SHIRIN
Ebadi, Iraneko lehen emakume epailea izan zen, borrokako eredu bezala bere langatiko norvegian. Demokraziara, eta gizarte bateko emakumearen eskubideen hasieragatiko borroka, fundamentalismo erlijiosoaren aliatua den emakume bere legea inposatzen dute. 1947an jaiota,, bai Iranen bai Frantzian Eskubideak defendatu zuen, eta 1969an herriko lehen emakume epaile bihurtu zen.
- 2004 WANGARI MAATHAIAI
Nyeri-n 1940ko apirilaren 1ean, Kenyan, jaio zen.
Kenyako Ingurumeneko Ministrordea, 1977 Gerriko Berdearen Mugimendua, biodibertsitatea babestera zuzenduta, sortu zuen.
Emakumearen irudiaren indartzea baimendu zituen. Emakumeak independenteagoak izatera animatu zituen.
https://www.youtube.com/watch?v=BQU7JOxkGvo- 2005-ENERGIA ATOMIKOAREN NAZIOARTEKO AGENTZIAEnergia Atomikoaren Nazioarteko Agentzia edo IAEA Nazio Batuen Erakundearekin lotuta dauden organoetako bat da.Erakunde hau Vienan hasi zen funtzionatzen, 1957ko uztailaren 29an. Urte bereko azaroan Asanblada Orokorrak onartu egin zuen Agentziaren eta NBEren arteko harremana. Energia atomikoa mundu osoan bakea, osasuna eta garapena lortzeko erabiltzea bultzatu eta azkartu nahi zen honela.Erradiazioen aurka babesteko segurtasun-neurri oinarrizkoak ere azaltzen ditu, eta praktika-araudiak argitaratzen ditu operazio jakin batzuen inguruan,material erradioaktiboaren garraioa barne.2005ean Bakearen Nobel Saria eman zioten
- 2005-Mohamed ElBaradej
Mohamed ElBaradej Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentziako (EANA) Zuzendari Orokorra da, Nazio Batuen Erakundearen esanetan dagoen naziorteko erakunde bat. EANArekin batera 2005ean Bakearen Nobel Saria jaso zuen.
2005eko urriaren 7an, Bakearen Nobel Saria irabazi zuen IAEArekin "arma nuklearrak ugaltzea saihesteko ahaleginak aitortuz".
- 2006-BANCO GRAMEEN
Grameen Bank mikrofinantza erakunde eta komunitatearen garapen bankua da; Bangladesen sortu zen eta Bakearen Nobel Saria lortu zuen. Instituzio honek kotizazio txikiak ematen dizkie beheko klaseko pertsonei trukean berme bat eskatu gabe. Grameen izena gramatikotik datorrena da, eta horrek "landa" edo "herri" esan nahi du.
Grameen Bank-ek 1976. urtean sortu zuen Chittagong Unibertsitateko irakasle Muhammad Yunus-en lanean, eta banku-zerbitzuek landa-pobreei ematen zieten kreditu-sistema bat diseinatu zuen.
2010-2018
- Adibidea 1
Gizartearen kideen arteko bizikidetza osasungarri eta baketsuaren oinarria da. Praktikatzeko, pertsona bakoitzaren funtsezko eskubideen ideia argi bat behar da, horien artean, bizitzeko eskubidea.Ere beste kontzeptuak agertzen dira berarekin
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
https://youtu.be/UV9MT3k5Rwg
Begirunea, gizalegea, gizabidea edo errespetua norbaiten aurrean adeitasunez eta onginahiez jokatzera bultzatzen gaituen sentimena da. Begirune-ezak zakarkeria du izena. Begirunea eman eta hartzen dugu: besteen errespetua espero dugu begirunea erakusten dugun moduan. Ez dira begirune eta tolerantzia nahastu behar, tolerantziak ez duelako mendekotasuna ekartzen baizik eta berdintasuna.
No hay comentarios:
Publicar un comentario